Зошто решив повторно да одам на Хималаи и што беше различно овој пат?
Хималаите се како ист сон што само неколку пати во животот се сонува. Хималајството е секогаш посакувана дестинација за човек што сака планински широчини и височини. Не е лесно да се одговори зошто, како што и не е воопшто лесно да се одговори зошто воопшто качуваме планини. Повторно се’ почна многу спонтано, дали и кога да се кружи околу Манаслу масивот, па преку Анди и Киргистан во jуни, се’ до трекинг во Еверест регионот и Сагармата Националниот парк во октомври и ноември.
Овој пат беше многу поразлично од повеќе аспекти и животоискусувачки. Еверест регионот е многу недостапно место на планетава, од дома ни требаа цели 9 дена за да стигнеме до таму. Почнувајќи од добро познатата рута, Скопје – Белград – Дубаи -Катманду, па локален лет до Мантали во југоисточниот дел на тропски Непал, па се’ до искусно и рутинирано слетување на најопасниот аеродром во светот “Тензинг-Хилари” во Лукла, едниствената точка за влез во националниот парк.
Мал авион за 13 патници, сите стиснати како сардини, полунасмеани-полууплашени поради турбулентните падови на авионот на кои магично брзо се навикнуваш. Таму некаде високо, во моменти на анксиозни напади поради нула видливост, пилотите затвораат мала камерна завеса која е единствената вештачка граница со нас и ни велат: “Sorry sir, we have to eat our meal. We put the curtain because of the smell.” (“Се извинуваме, мора да го изедеме нашиот оброк, ја затвараме завесата заради миризбата.”) Добредојде во Непал. Во тој момент сфаќаш каде си.
Која беше замислената цел и потребна претходна подготовка за хималајските услови
Имавме неколку цели, меѓу кои трекинг стаза од Лукла, преку Намче Базар до Кумбу глечерот, под Еверест, Лотце и Нупце, неколку врва над 5.500 мнв и еден врв над 6.200 мнв. Потоа во правец кон Тибет, преку најголемиот глечер во земјата, Нгозумба во подножјето на Чо Оју и Гокио езерата.
Попатно поминавме покрај врвот Чолатце кое е најубавото природно здание кое сум го видел во живо и Чо-ла преминот на 5.400 мнв. Премногу топоними лесни за паметење, нели?
Подготовки за Хималаите никогаш доволно. И кога мислиш дека се чувствуваш спремно, таму некаде далеку и високо над 4.000 мнв се осознаваш подобро и брзо сфаќаш дека си можел и повеќе. Овој пат за мене лично беше голема борба, првенствено сам со себе, па потоа со планината и условите. Со денови се борев со висинска болест, која ја надминав дури откога се симнав. Текстов го пишувам еден месец после патувањето, се’ уште имам мали главоболки како последица.
Како се одвиваше ова патешествие по Хималаите
Околу три недели бевме на пат. Прво што ми доaѓа да кажам е многу, многу тешко. Но, кога ќе подразмислам, скоро се се’ одвиваше идеално прецизно и покрај на моменти лошите временски и патни прилики. Сите искачивме тоа што планиравме, немаше никакви несреќи, се вративме живи и здрави. Оставивме нула отисок на планината. Се вративме со безброј нови и незаборавни пријателства. Планината стои, таму некаде во далечината, со сите животински видови.
Вкупно поминавме околу 170+ км и околу 7.000+ мнв. Патувањето започна од Лукла на 2.800 мнв, преку Намче Базар, последното организирано градче на 3400мнв, каде се прави и првата аклиматизација, потоа кон Тенгбоче во подножјето на принцот на Хималаите, Ама Даблам и Дингбоче на 4.200 мнв во подножјето на првата осумилјадарка Лотце.
Од тука може да се каже дека започнува Еверест масивот со сите свои пониски ритчиња. Потоа се упативме кон Кумбу глечерот, во подножјето на Еверест. Попатно се поминува низ познатата долина на паднатите планинари кои никогаш не ја напуштиле планината. Фасцинантно место, алеа на херои до недоглед. Меѓу нив и еден наш Битолчанец, Димитар Илиевски кој успешно се качил на Еверест, но никогаш не се симнал. Неговото тело е оставено засекогаш таму горе.
Потоа кон Лобуче, базен камп на распеќе за повеќе правци и насоки. По непреспана и бурна ноќ се упативме во правец на Еверест базниот камп и искачување на највисоката точка за дел од нас, врвот Калапатар на 5.650 мнв. Одењето се одвиваше многу споро, со попатни паузи. По околу 5-6 саати се искачивме на планираниот врв и за момент стоевме под Пумори, Нуптце и Еверест.
Одвај се довлечкавме назад кон Лобуче каде поминавме уште една бурна ноќ. Потоа продолживме во правец кон езерата и пограничната зона со Тибет. Дел од групата се одвои и отиде да искачува уште еден врв над 6.200 мнв. Ние продолживме кон можеби најубавиот предел и етапа на патувањето, Чо-ла езерото и подножјето на Чолатце врвот. Таму спиевме во базниот камп Џонгла, во подножјето на Чолатце врвот. Место и небо за паметење.
Од тука, утредента во 4:30 часот продолживме кон Чо-ла глечерот и Чо-ла преминот на 5.400 мнв. Утрата се многу ладни, но без исклучок секогаш ведри со преубав воздух. Нула загадување, длабок впечаток за посетители од Скопје.
На самиот премин имаше неколку десетици луѓе, видно среќни дека најтешкиот дел е зад нас. Ние Балканците одвај дишевме, јас патев од константна главоболка со денови, неколку Корејци правеа по педесетина склека на таа висина, а нашите бесценети водичи Шерпи пушеа цигарчиња и се смееа. Доказ дека сме кршливи медитеранци растени на само 200 мнв.
Почнавме да се спуштаме брзо и многу стрмно кон Нгозумба глечерот. Во дел спуштањето беше помалку и опасно, не носевме шлемови, ниту внимававме на горните делови. Во момент некој свика: “Пази камен”! Среќа никого не погоди по витално место. Тоа е најчест ризик – фактор за предизвикување на смрт генерално на сите планини. Кога пристигнавме на самиот глечер сите потајно знаевме дека помина најтешкото и висинската голгота и дека започнува враќањето кон дома. Го поминавме во неколку саати, под облачно небо, песоклива подлога и периодични пукања и експлозии на самиот ледник. Звуците на глечерот се многу егзотични и нереални. Секако на моменти има и одрони кои можат да бидат многу опасни.
Конечно неколку саати пред стемнување пристигнавме на Гокио езерото. Тука заслужено одмаравме тело цели 2 дена, пред да го продолжиме патот кон дома. Утредента времето се подобри, и пред нас силно светна уште една осумилјадарка, на самата граница со Тибет, врвот Чо-Оју. Целиот масив изгледа фасцинантно.
Конечно почнавме да спуштаме висина и за два дена преку населено место Дхоле, повторно се вративме во градчето Намче Базар од каде што и го започнавме патешествието.
Тука веќе сите се чувствувавме скоро како дома. Првото Горка Стронг пиво после долго време. Првото бањање после цели две недели. Првото бричење и подстрижување на локален бербер. Непланирано се погодивме во денови на “Тихар” фестивалот, кој трае цели 5 дена и е хинду фестивал посветен на Јама, Богот на смртта, меѓу кои вториот ден е посветен целосно на обожување на кучињата, домашни или улични и се вика Кукур Тихар. Се слави врската на човекот со кучето уште од дамнешни времиња и се смета дека тие се гласници на самиот Бог. Сите деца и млади се на улица, играат и пеат исти песни до доцна во ноќта. Искрено насмеани, свират за нас, за здравје и среќа. Попатно, кучиња жигосани со боја на главите и венци од свежо цвеќе околу вратот. Локалната полиција со стапови во рацете чека на готовс. Ноќ за паметење.
Трекинг стазите низ Хималаи се многу слични по однос на сместување, преспивање, исхрана итн. Има две сезони за посета на овие масиви, во пролет дел од aприл и мај и на есен дел од октомври и ноември кога е многу постабилно времето. Нас ни се погоди идеално ведро и не толку ладно време за целиот престој на планина. Дожд не заврна ниту еднаш, секоја ноќ беше кристално свежа и бистра и млечниот пат се гледаше како на дланка. До некаде важи правилото дека на пролет се искачуваат осум илјадарките кога е поладно, а додека на есен се искачуваат шест илјадарките и се пешачат долги трекинг стази поради постабилното време.
Сместувањето е секогаш во лоџови или планинарски домови, кои се најчесто приземни објекти ѕидани во камен без никаква изолација, кровче од лим и дрвени рачно изработени прозори и врати кои обично не дихтуваат. Овие лоџови се состојат од голема трпезарија за сите моментални гости и посебни коридори со спални соби. Кога велам цпални соби, мислам на минијатурни простории од околу 6-7м2 со буквално втиснати два кревета и простор за торби. Кујната е секогаш многу блиску до трпезаријата, мирисот најчесто е насекаде, па и пред да те послужат знаеш што ќе јадеш. Храната овој пат беше многу базична, ориз, компир, супа од лук итн. Протеин речиси да не каснавме со денови и тоа е нешто што влијае во голема мера на нашата енергија и морална состојба.
Во трпезаријата има централно огниште кое се ложи постојано и тоа е единственото место каде е топло. Огрев за овие полуотворени печки е сушен измет од јак или нак. На тие висини нема огревно дрво, затоа е и толку многу ладно. Спалните соби и коридорите се брутално студени, посебно пред да изгрее Сонцето. Затоа креветите и јорганите се од најдебелите. Спиењето во такви услови, изнаоблечен со се што си понел е искуство и приказна само по себе. Многу неудобно и непријатно во секој случај, ама на крајот на денот тука никој не дошол за спиење.
Имавме многу интересно искуство во деновите на аклиматизација, над Намче Базар посетивме едно старо село со уште постара локална куќа која датира уште од 1600 година и се користи во истата форма. Самата куќа беше превозбудлива за анализирање. Бои, типологија и функции како ништо слично до сега што сум видел. Тоалетот беше многу автентичен, се наоѓа надвор во дворот, на неколку скали повисок. Миризбата се неутрализира со исушени борови иглички. Искористеното се користи веднаш како компост во соседната нива која граничи со тоалетот. Самоодржливо, паметно и многу практично.
Во истата куќа постои и локална семејна просторија за молење која е исто така стара повеќе од 300 години. Преполна со тотеми, тапани и антиквитети. Она што ми остави впечаток е студот во истата. Никогаш не ги греат верските простории и секогаш се молат во екстремно ладен простор.
До која надморска височина стигнав овој пат
Овој пат се искачив до 5.650 мнв на врвот Калапатар. Една земјана, не толку привлечна кафена грутка, со вешто исклесани пешачки серпентини, во подножјето на врвот Пумори. На самата граница со Тибет, опкружен со сите планетарни џинови, Еверест ненаметливо се открива и затскрива таму некаде во позадината, Нуптце гордо исправен како крал на планината. Момент за паметење.
Место кое ќе ми остане во долго сеќавање
Лобуче. Место кое ми е се’ уште како во магла, но ми одзема толку многу емоции и енергија. Место во кое за прв пат се почуствував беспомошно и помалку исплашено, но сепак свесен за околностите и условите. Попатна населба на 4.900 мнв, со не повеќе од десетина куќи. Од тука почнува правото хималајство. Од тука почнува долната зона на Кумбу глечерот. Сетилата наострени, пред тебе епски изгрев од Нуптце, позади нас врвот Лобуче со целата своја подценета убавина, под нозете поток кој е директна врска со Еверест, две кучиња јадат огромни остатоци од јак или нак. Вистински суров Непал.
Дали по трет пат би се вратил на Хималаи?
Не. Но, се надевам дека нема никогаш да ги оставам и напуштам планинските височини. Тие носат многу убави и понекогаш малку болни и емотивни моменти. Те учат на животни лекции. Oвој пат конечно ја разбрав пораката: “The best аlpinists are the one’s with the worst memories” (“Најдобрите Алпинисти се оние со најлоши спомени”). Не сум алпинист, да се разбереме, само читам меѓу редови. Трекингот и качувањето во Непал е искуство кое повеќето луѓе никогаш не го забораваат. Лошото уште повеќе.
“Воздржи се од одземање било какви животи. Воздржи се од бес. Воздржи се од љубомора. Воздржи се од навредување на било кој друг. Воздржи се од непотребно интоксицирање.”
Оваа месинг плоча е закачена на главниот портал на влезот во Сагармата регионот и ги претставува главните постулати на кои почива будистичката религија и начинот на живеење на Шерпа луѓето. Без нив и нивниот начин на битисување, хималајството не би било возможно во оваа форма која ја практикуваме.
Автор на текст и фотографии: Дејан Диневски
©patokolusvetot.mk Забрането преземање и копирање. Крадењето на авторски текстови е казниво со закон
Прочитајте го интервјуто направено со Дејан по неговата прва посета на Непал и Хималаи:
Интервју: Непал ме освои со високите гори, насмеаните жители и сплетот од мириси и вкусови